Osnovne informacije
O gradu
Rožaje, opština na sjeveroistoku Crne Gore – u planinskom kraju izvorišne oblasti rijeke Ibra, predstavlja istorijsko-geografsku cjelinu između planinskih grebena koji se prostiru prema Metohiji, Limskoj i Novopazarskoj kotlini i Starom Kolašinu, po čemu se ovaj kraj razlikuje od susjednih krajeva. Prostire se na obalama Ibra, nedaleko od njegovog izvorišta, na nadmorskoj visini od 1000 metara. U okolini grada su planine Beleg, Sijenova, Ahmica, Turjak, Vlahovi, Krsača, a nad svima se uzdiže Hajla visoka 2.403 m.
Vrijeme nastanka Rožaja ne može se tačno utvrditi ali je pouzdano ustanovljeno da je naselje pod imenom Rožaje u jednom turskom pisanom izvoru zabilježeno 1571. godine, dok se istoimena tvrđava pominje u turskom popisu iz 1640. godine. Međutim, po turskom istoričaru Hameru, naselje Rožaje je utemeljeno 1683. U osmanlijsko doba, naselje nastalo oko utvrđenja zove se “Trgovište” i to ime nosi sve do 1912. godine. Pod tim imenom pominju ga i čuveni turski putopisci Evlija Celebija i Mustafa hadži-Kalfa.
Za nastanak imena Rožaje postoji više tumačenja. Po jednom, kojeg podržava većina tumača, grad je dobio ime po imenu starog utvrđenja “Rogaje”, a francuski putopisac Ami Bue ime Rožaje izvodi iz riječi “rog” po krečnjačkim klikovima koji se nalaze ispod Ganića krša.
Arheološka nalazišta svjedoče, međutim, o ljudskim naseobinama iz prastarih vremena, čak i prije nove ere. Prije dolaska Slovena, ovdje su boravili Iliri i Rimljani. U srednjem vijeku, područje Rožaja i Bihora predstavljalo je središnji dio srednjovjekovne države Raške. Dokaz za to su arheološki nalazi Grac, Gospođin vrh, Gradina, Bačevac, te tumulusi, ostaci crkava i manastira, isposničke pećine, stara groblja, u narodu poznata kao latinska i grčka.
Od 1912. godine, rožajski kraj nalazi se u sastavu države Crne Gore.
KULTURA
Na prisustvo više kultura u različitim periodima praistorije i istorije u rožajskom kraju ukazuju mnogi toponimi, narodna predanja, a posebno mnogi kulturno-istorijski spomenici. U blizini grada , na brdu Brezovici, nalaze se dobro očuvani ali ne i dovoljno istraženi i izučeni ostaci ilirskog naselja. Brojni su i spomenici materijalne kulture iz srednjeg vijeka i turskog doba. Najznačajniji medju njima su:
• Crkva Ružica u Suhom Dolu
• Crkva Gospođin vrh na istoimenoj planini, zadužbina Jelene Anžujske, žene Uroša I Nemanjica
• Kurtagića džamija koju je 1697. godine podigao sultan Murat II
• Kučanska džamija sagrađena 1830. godine
• Ganića Kula sagrađena u prvim godinama XIX vijeka.
U rožajskoj opštini, pored osnovnih, djeluju i dvije srednje škole – Gimnazija i Mješovita srednja škola. U gradu Rožaje, koji se danas razvija kao moderno naselje, uz istovremenu brigu za očuvanje specifičnosti i tradicije. Za organizovanje kulturnog života i kulturnih manifestacija zadužen je Centar za kulturu. Centar, pored ostalog, izdaje časopis “Rožajski zbornik”, organizuje promocije knjiga, likovne izložbe a posebno izložbe slika zavičajnih slikara okupljenih u udruženju “Kula”. U okviru Centra za kulturu nalazi se i narodna biblioteka.
Već gotovo dvije decenije Centar za kulturu svakog marta organizuje renomirani festival dječije pjesme “Zlatna pahulja”.
Tokom zime u gradu se održavaju kulturne, zabavne i turističke manifestacije pod zajedničkim imenom “Vrela zima u brdima”.
