Osnovne informacije
O gradu
Grad Žabljak nalazi se na sjeverozapadu Crne Gore, u srcu durmitorskog područja, na visini od 1 450 metara nadmorske visine i predstavlja najvisočije urbano naselje na Balkanu. Smješteno je u podnožju Durmitora i okruženo sa 23 planinska vrha od preko 2 200 metara, sa 18 planinskih jezera i kanjonom rijeke Tare, najdubljim u Evropi. Danas u Žabljaku i okolini živi preko 4 500 stanovnika. Prvi slovenski naziv ovoga mjesta bio je „Varezina voda”, vjerovatno zbog jakog izvora pitke vode, oko koga se i formiralo naselje. Kasnije, dobija naziv „Hanovi” ili izvorno „Anovi”, jer su ovdje odmarali trgovački karavani. Današnji naziv Žabljak dobija zvanično 1870. godine, kada je u istom danu započeta izgradnja crkve, škole i kapetanskog doma. U ratnim danima i pustošenjima stare građevine su nestale. Ostala je samo crkva Sv. Preobraženja, podignuta u čast pobjede nad Turcima, 1862. godine. Nastanak Žabljaka je pratio i začetak nekoliko trgovačkih i zanatskih radnji i kafana. Tako je, već osamdesetih godina 19 vijeka, Žabljak predstavljao i neku vrstu tržista, što je uticalo da postepeno počne preuzimati ulogu upravnog središta durmitorskog regiona. U periodu prije Drugog svjetskog rata, Žabljak je predstavljao varošicu sa tipično planinskom arhitekturom. Već u tom periodu, jedinstvena priroda počinje da privlači veliki broj turista iz tadašnje Kraljevine Jugoslavije, ali i iz inostranstva. Posebno su, zbog svojih veza sa Crnom Gorom, bili brojni gosti iz Italije. Osim veličanstvenog prirodnog ambijenta, bogatstvo ovoga područja životinjskim svijetom i pogodnostima, koje pruža za lov i ribolov, dovodi na Žabljak i dosta zaljubljenika u ovu vrstu sporta. Tokom Drugog svjetskog rata, varošica je bila spaljena. Spaljeni su svi domovi, ustanove i ništa od ovog malog planinskog naselja nije ostalo, osim loma i zgarišta. Od tada, pa sve do današnjih dana, Žabljak se gradio i izgrađivao i postao centar zimskog turizma u Crnoj Gori.
Jedinstvena i raznolika prirodna bogatstva, na ovako malom prostoru, su preporučili Žabljak za ekološku prijestonicu prve ekološke države na svijetu. Poslanici Skupštine Crne Gore, na vanrednoj sjednici odžanoj pod vedrim nebom, donijeli su odluku o proglašenju Crne Gore za prvu ekološku državu i jednoglasno izabrali Žabljak za njenu prijestonicu. U okolini Žabljaka, nalazi se veliki broj sela i njihova starost je veoma različita. Neka od durmitorskih sela postoje vjekovima, dok su ostala kasnije formirana. Naseljenici, koji su formirali ova naselja uvijek su birali pogodnija i zaklonitija staništa, dajući, pri tome, prednost prisojnim stranama i zelenim livadama. Jedan broj ovih sela, formirao se na mjestima gdje su prvobitno bili katuni ili neka stara naselja. Što se tiče samog stila gradnje, u tom pogledu ima značajnih razlika. Najveći broj sela je tzv. „razbijenog” tipa i kuće mogu biti dosta udaljene jedna od druge. Ima i sela gdje su kuće manje više blizu jedan drugoj, ali uopšte uzeto, sela i kuće su građene, bez nekog određenog reda i poretka. U durmitorskim selima, dosta je čest slučaj da sela dijele na gornje i donje, pa se ona tako i zovu. Donje selo je, po pravilu, starije selo dok je gornje nastalo vremenom, možda iz katuna ili sezonskih naselja stanovnika iz donjeg sela.
Klima
Najveći dio durmitorskog područja ima prosječnu godišnju temperaturu od 2 do 8 stepeni Celzijusa. Godišnje je 120 dana pod snijegom, većim od 15 centimetara, a skijaški tereni, koji su na većoj nadmorskoj visini, imaju snježni pokrivač pogodan za skijanje 150 dana u godini. U višim predjelima Durmitora i preko čitavog ljeta se mogu vidjeti nameti snijega, a u području Kalice je tzv. „DEBELI NAMET”, dugačak 200 do 300 metara, na kojem se može skijati i tokom ljeta.
Ljudi
Stanovništvo sa ovih prostora pripada, po Jovanu Cvijiću, Dinaridskom tipu čovjeka. On konstatuje: „To su ljudi od snage i moći, mahom vrlo visoki, vitki, nikada gojazni, jakih jagodica, sokolovih očiju, najljepši soj Balkanskog poluostrva”. Teška vremena, kao i teški uslovi života, tjerali su narod, koji je živio ovdje, na vječitu borbu, borbu sa prirodom, pokušavajući da je pobijede i učine je svojim saveznikom. Ta vječita borba, dovela je do toga da su samo najjači ostajali, tako da su migracije stanovništva velike. Oni koji su ostajali i ostaju, potvrđuju pjesničku misao da se iz kamena rađa samo ono što je tvrđe od njega, kao i to da je kamen ljudska kolijevka, a planina gospodska stolica. Takvi su i Durmitorci, ljudi gorštaci, tvrđi od kamena i jači od planine, koja ih je sačuvala i uvijek spremni da brane svoj kamen, kao nešto najvrijednije.
Etnografsko Blago
Prirodni ambijent, uslovi privređivanja i način življenja, posebno su našli odraza u tradicionalnoj arhitekturi, izradi oruđa za rad i predmeta za upotrebu u domaćinstvu, kao i u načinu odijevanja ljudi u ovom kraju. Objekti za stanovanje i predmeti za rad i domaćinstvo su tradicionalno izrađivani od drveta, a predmeti za odijevanje i obuvanje od vune, konoplje, lana i kože. Posebno su lijepo oblikovani i često izrezbareni predmeti za domaćinstvo izrađeni od drveta. Jedan od predmeta te vrste je „stolovača”, koja se izrađuje od tvrdog drveta, najčešće od javora, a odlikuje se lijepom formom, maštovitom ornamentikom i prefinjenom rezbarijom. Kolijevka, takođe, predstavlja predmet, čijem oblikovanju, ukrašavanju i izradi se poklanja posebna pažnja, jer se radi o kultnom predmetu, koji se skoro nikada ne otuđuje.
Domaćicama je posebno stalo da imaju lijepo izrezbarene preslice, koje često predstavljaju izuzetne umjetničke tvorevine lokalnih majstora. Predmeti za odijevanje, pravljeni su od ručno tkanih materijala ili su pleteni od vune. Od tkanih materijala, posebno lijep izgled imaju valjane ponjave, velence i drugi prekrivači, zatim struke džamadani, zubuni, suknje, dušanke, djelovi tradicionalne crnogorske nošnje i drugi predmeti za odijevanje pravljeni od vune. Od pletenih proizvoda, po ljepoti i interesantnosti motiva, ističu se džemperi, šalovi, priglavci i čarape. Kao obuća, korišćeni su opanci pravljeni od ovčije kože.
Etnogarfsko blago prestavlja veliko bogastvo i vrijednost ljudi u ovome kraju, ali ono postepeno iščezava, pod uticajem novih industrijskih proizvoda, kao i savremenog načina života. Neki od ovih starih zanata su, ipak, izdržali nalet novih doba. Tako i danas na Žabljaku možete kupiti, kao suvenir, ali i kao stvar određene upotrebne vrijednosti, veliki broj navedenih predmeta.
Danas
Danas se Žabljak privredno orijentiše na TURIZAM i proizvodnju zdrave hrane. Novi način razmišljanja, privatna inicijativa, ulazak stranog kapitala i otvorenost prema svijetu, učiniće da Žabljak postane veoma razvijeno turističko središte, evropskog formata. Ovdje sezona traje cijelu godinu : zimski turizam, proljeće i jesen (seminari, splavarenje, lovni turizam…) i ljeto (odmor i rekreacija, sportski turizam). Posjetom ovog mjesta, sigurno ćete osjetiti pravi mir, spoj tradicije i modernog, nevjerovatno prirodno okruženje, zanimljive gostoprimljive gorštake, dosta toga neobičnog (ali lijepog i zanimljivog) i sigurno osloboditi misli od svakodnevnih stresova..
Deklaracija o Ekološkoj Državi Crnoj Gori
Mi, poslanici Skupštine Crne Gore, uviđamo da je zaštita indentiteta našeg naroda i prostora na kojem živimo i djelujemo, zbog ugrožavanja prirode, postala naš pravovremen, najpreči posao. Uvažavajući dug prema prirodi, koja nas napaja snagom zdravlja, slobode i kulture, okrećemo se njenoj zaštiti, u ime sopstvenog opstanka i budućnosti potomstva.
Ne osjećajući nijednu razliku među nama tako snažno, kao promjene, kojima je izloženo naše prirodno okruženje, mi svoja nacionalna, vjerska, politička i druga osjećanja i ubjeđenja podređujemo namjeri da Crnu Goru pretvorimo u ekološku državu.
