Istorijski uticaji

Crnogorska kuhinja ima svoju istoriju i tradiciju.

Proučavajući crnogorsku kuhinju kroz prošlost i novije doba nije bilo teško doći do korijena i otkriti koliko su njena tradicija i istorija vezani za mediteransko područje. Slično ostalim narodima u regionu Mediterana, vijekovima je život predaka današnjih Crnogoraca bio jednostavan i rustikalan i tako njihova ishrana. Stanovništvo se bavilo zemljoradnjom i stočarstvom. Siromaštvo ih je tjeralo da obrate veću pažnju na sve što je u vezi sa hranom. I dan danas hrana se u Crnoj Gori tretira sa puno poštovanja.

Nije bilo jednostavno osigurati dovoljno hrane da bi se održala porodica. Eksperimentisalo se sa onim što je priroda nudila. Iako je hrana bila jednolična, bila je zdrava, od žitarica, mlijeka, sira, jaja do krtole, zelja, vadžole i ovčetine. Meso se nije često jelo jer su ovce i koze služile za mlijeko i sir, a krave su bile rijetke. Sir i milijeko su uvijek igrali važnu ulogu u ishrani stanovništva. Zelje [raštan] je bilo takođe važno u ishrani kao osiguravajući vitamin C. Ishranu su nadopunjavale kuvane žitarice fadžola, bob i grah.

Iako Crna Gora nije teritorijalno velika, njena kuhinja je prilično regionalizovana. Svaka regija ima svoje distinkcije zahvaljujući geografskim, klimatskim i istorijskim razlikama. Te razlike zadržale su se do danas. Hrana je substancijalna u sjevernim krajevima gdje je klima oštrija, da bi se organizam lakše održao u zimskim mjesecima. Što se više spuštamo prema ravnicama klima postaje blaža, zemlja plodnija pa se i način ishrane mijenja. Izobilje povrća, voća, ribe čini ishranu raznovrsnijom. Hrana je ukusnija, jer se priprema sa začinima ruzmarinom, bijelim lukom, peršunom i lovorikom. Riba i meso se spremaju na više načina, a šećer mijenja med. Pomorci iz Boke Kotorske sa kojom su južni krajevi Crne Gore trgovali, donijeli su sa istoka do tada nepoznate začine.

Početkom urbanizacije i modernizacije društva, izlaskom Crne Gore u svijet, kuhinja postaje raznovrsnija i prefinjenija, postepeno poprima uticaje koji dolaze iz poznatih evropskih kuhinja i počinje da ih prilagođava svom načinu kuvanja. Između čestih ratova društveni život se obnavljao pa je hrana sve više postajala simbol prosperiteta i sreće.